ਮਖਮਲੀ ਆਵਾਜ਼ ਦੇ ਮਾਲਕ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਮਹਾਨ ਗਾਇਕ ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ ਦਾ ਅੱਜ 97ਵਾਂ ਜਨਮਦਿਨ (Mohd Rafi Birthday) ਹੈ। ਇਸ ਖਾਸ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਹ ਅੱਜ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹਨ ਪਰ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਕਰੋੜਾਂ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਰੀਅਰ ਵਿੱਚ 7 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗੀਤ (Mohd Rafi Songs) ਗਾਏ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਿੰਦੀ ਸਮੇਤ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਲਗਭਗ ਸਾਰੀਆਂ ਖੇਤਰੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਗੀਤ ਗਾਏ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਰਫੀ ਸਾਹਬ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਫਾਰਸੀ, ਨੇਪਾਲੀ ਅਤੇ ਡੀਜੇ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਗੀਤ ਗਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਜਾਦੂ ਬਿਖੇਰਿਆ। ਰਫੀ ਸਾਹਬ ਨੂੰ ਚਾਰ ਵਾਰ ਫਿਲਮਫੇਅਰ ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਸਾਲ 1967 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ।
ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ ਦਾ ਜਨਮ 24 ਦਸੰਬਰ 1924 ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਨੇੜੇ ਕੋਟਲਾ ਸੁਲਤਾਨ ਸਿੰਘ (Mohd Rafi Birth Place) ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਰਫੀ ਇੱਕ ਮੱਧ ਵਰਗੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੀ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਗਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਰਫੀ ਸਾਹਬ ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਤੋਂ ਲੰਘਦੇ ਇੱਕ ਫਕੀਰ ਦੇ ਮਗਰ ਲੱਗਦੇ ਸਨ।
ਫਕੀਰ ਉਥੋਂ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦਾ ਹੋਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਰਫੀ ਸਾਹਬ ਨੂੰ ਉਸ ਫਕੀਰ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਇੰਨੀ ਪਸੰਦ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਉਸ ਫਕੀਰ ਨੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਗੀਤ ਸੁਣਿਆ। ਗੀਤ ਪ੍ਰਤੀ ਰਫੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਦੇਖ ਕੇ ਫਕੀਰ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਰਫੀ ਨੂੰ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਬੇਟਾ ਇਕ ਦਿਨ ਤੂੰ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਗਾਇਕ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ।
ਨੌਸ਼ਾਦ ਸਾਹਬ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ
ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ 20 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਪਹੁੰਚ ਗਏ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕਿਸੇ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਗੀਤ ਗਾਉਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇੱਥੇ ਉਸਨੂੰ ਉਹ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕੀ ਜਿਸ ਦੇ ਉਹ ਹੱਕਦਾਰ ਸੀ। ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, ਰਫੀ ਨੂੰ ਮਹਾਨ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਨੌਸ਼ਾਦ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਫਿਲਮ ‘ਅਨਮੋਲ ਗ਼ੜੀ’ ਵਿੱਚ ਗਾਉਣ ਲਈ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ। ਗੀਤ ਦੇ ਬੋਲ ਸਨ ‘ਤੇਰਾ ਖਿਡੌਣਾ ਤੂਤਾ’। ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਗੀਤ ਗਾਇਆ ਸੀ ਤਾਂ ਨੌਸ਼ਾਦ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਫਿਲਮ ਦੇ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਐਲਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਗੀਤ ਜ਼ੋਰਾਂ-ਸ਼ੋਰਾਂ ਨਾਲ ਚੱਲੇਗਾ ਅਤੇ ਰਫੀ ਦਾ ਫਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ‘ਚ ਕਾਫੀ ਨਾਂ ਹੋਵੇਗਾ।
ਰਫ਼ੀ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਕਾਰਨ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸੀ ਹਿੱਟ
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਫੀ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਦਾ ਸਫਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਬੁਲੰਦੀਆਂ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ‘ਸ਼ਹੀਦ’, ‘ਦੁਲਾਰੀ’, ਬੈਜੂ ਬਾਵਰਾ’ ਵਰਗੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਨੇ ਰਫੀ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ‘ਚ ਲਿਆਂਦਾ। ਉਸ ਦੇ ਪਰਕਸ਼ਨ ਗਾਇਕ ਲੱਭਣੇ ਔਖੇ ਹੋ ਗਏ। ‘ਚੌਧਵੀਂ ਕਾ ਚਾਂਦ’, ‘ਸਸੁਰਾਲ’, ‘ਦੋਸਤੀ’, ‘ਸੂਰਜ’ ਅਤੇ ‘ਬ੍ਰਹਮਚਾਰੀ’ ਵਰਗੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ‘ਚ ਰਫੀ ਸਾਹਬ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਨੇ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।
1 ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਵੀ ਗਾਇਆ ਗੀਤ
ਸਦਾਬਹਾਰ ਗਾਇਕ ਮੁਹੰਮਦ ਰਫ਼ੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਿਆਲੂ ਇਨਸਾਨ ਸਨ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਦੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਤੋਂ ਇਹ ਨਹੀਂ ਪੁੱਛਦੇ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਗੀਤ ਗਾਉਣ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਪੈਸੇ ਮਿਲਣਗੇ। ਉਹ ਸਿਰਫ ਆ ਕੇ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ 1 ਰੁਪਿਆ ਲੈ ਕੇ ਵੀ ਗੀਤ ਗਾਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਰਫ਼ੀ ਦੇ ਦਿਲ ਦਾ ਸਬੂਤ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਰਫੀ ਨੇ ਹਰ ਗਾਇਕ ਨਾਲ ਗਾਇਆ ਹੈ ਪਰ ਵੋਕਲ ਕੁਈਨ ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜੋੜੀ ਲਾਜਵਾਬ ਸੀ। ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਡੁਏਟ ਗੀਤ ਅੱਜ ਵੀ ਬਹੁਤ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਾਲ ਸੁਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
